Azərbaycanda iqlim şərtlərinin yüksək məhsuldarlığa imkan verdiyi dənli bitkilərdən biri qarğıdalıdır. İldə iki dəfə məhsul verən bu bitkinin ölkəmizdə dənlik və yemlik-silosluq növü yetişdirilir. Ümumilikdə 28,6 min hektar ərazidə yerləşən dənlik qarğıdalı əkinlərinin 13,8 min hektarı, yəni 48 %-i Şəki-Zaqatala bölgəsinin payına düşür. 2023-cü ildə ölkəmizdə 189 min ton dənlik qarğıdalı yığılıb. Təkrar əkində əldə edilən məhsul isə 104 min ton olub. Qarğıdalı əkinlərində orta məhsuldarlıq hektara 66 sentner təşkil edir.
Yağ, un, konserv, şəkər, heyvan və quş yemi, hətta dərman vasitəsi kimi istifadə olunan qarğıdalı bitkisinin məhsuldarlığına və keyfiyyətinə çoxsaylı risklər təsir edir.
Xüsusilə son illər müşahidə olunan intensiv yağışlar, sel-subasma, güclü küləklər iqlim şərtlərinə həssas olan qarğıdalı əkinlərinə ciddi zərər vurur. Fermerlər qarğıdalı sahələrini Aqrar Sığorta Fondu vasitəsilə sığorta edə bilərlər. Sığorta haqqında 50%-lik dövlət dəstəyi sayəsində fermerlər cüzi məbləğ ödəməklə əkinlərini sığorta edə bilərlər.
Məsələn, qarğıdalının ən çox əkildiyi Şəki-Zaqatala regionunda 1000 manatlıq qarğıdalı məhsulunun sığortası 33,6 manatdır. Fermer bu məbləğin yarısını – təxminən 17 manatını ödəməklə öz məhsulunu çoxsaylı risklərdən sığortalaya bilir. Şirvan-Salyan regionunda bu məbləğ daha aşağıdır - 1000 manatlıq qarğıdalını sığortalamaq fermerə cəmi 7 manata başa gəlir.
Qeyd edək ki, Aqrar Sığorta Fondu tərəfindən fermerlər arasında ən böyük sığorta ödənişi də məhz qarğıdalı əkinlərinə dəyən zərərə görə olub. 2023-cü ildə Zaqatalanın Qazma kəndində qarğıdalı sahəsinə dolunun vurduğu zərərə görə fermerə 88 min manat ödəniş edilib.
2024-cü ildə də Aqrar Sığorta Fonduna müraciətlər arasında qarğıdalı sahələrinə üzrə zərərlər üstünlük təşkil edir.
Fermerlər təkrar qarğıdalı əkinlərinin sığortası üçün avqust ayının sonuna qədər Aqrar Sığorta Fonduna müraciət edərək sərfəli şərtlərlə öz məhsullarını sığortalaya bilərlər.
Avqust ayında sığortası davam edən digər məhsul şəkər çuğundurudur. Azərbaycanda şəkər istehsalında istifadə olunan yeganə bitki olan şəkər çuğunduru 4 534 hektar ərazilə əkilir. Çuğundur sahələrinin böyük hissəsi Qazax-Tovuz və Şirvan-Salyan bölgəsindədir. Rəsmi statistikaya görə keçən il ölkəmizdə 216 min ton şəkər çuğunduru yığılıb. Respublika üzrə orta məhsuldarlıq hər hektardan 482 sentner, bəzi rayonlarda 500-580 sentnerdir.
Şəkər çuğunduru sahələrinin dörddə biri (1099 ha), ümumi məhsulun isə 35 %-i (74 min ton) Tovuz rayonunun payına düşür. Hacıqabul, Şəmkir, Füzuli, Yevlax, Şamaxı, Biləsuvar, Ağstafa da şəkər çuğunduru istehsalına görə fərqlənir.
Şəkər çuğunduru əkini ilə məşğul olan fermerlər öz məhsullarını qeyri-sabit hava şəraitindən və digər risklərdən qorumaq üçün avqust ayının sonuna qədər Aqrar Sığorta Fonduna müraciət edə bilərlər.
Belə ki, Qazax-Tovuz regionunda 1000 manatlıq şəkər çuğundurunun sığortası 70 manat təşkil edir, fermerlər bu məbləğin yarısını - 35 manatını ödəməklə məhsulu sığortalaya bilirlər. Hacıqabul rayonunda isə 1000 manatlıq şəkər çuğundurunun sığorta haqqı 22,8 manatdır, fermerlər 50%-lik dövlət güzəştindən istifadə etməklə, bu məbləğin yarısını – təxminən 11 manatını ödəyərək məhsulunu sığortalaya bilir, məbləğin qalan hissəsi dövlət tərəfindən qarşılanır.
Fondun www.asf.gov.az rəsmi vebsaytında Sığorta kalkulyatorları bölməsində sığortalamaq istədikləri məhsulu, rayonu seçib orta məhsuldarlığa əsasən ödəniləcək məbləği də hesablamaq mümkündür.
Aqrar Sığorta Fondu son illər artan iqlim dəyşikliklərini, sel-subasma hallarını, aqrar riskləri nəzərə alaraq fermerlərə öz təsərrüfatlarını vaxtında sığortalamağı və dövlətin yaratdığı imkanından istifadə etməyi tövsiyə edir.
