İqlim dəyişikliyi XXI əsrin ən böyük qlobal problemlərindən biridir. Yeni minilliyin ən ciddi problemləri ekoloji məsələlər və onların yaratdığı iqlim fəsadlarıdır. Gələcəkdə planetin enerji təminatı əsasən bərpa olunan mənbələrdən asılı olacaq. Bu dəyişikliklər enerji təhlükəsizliyi və enerji keçidi ilə bağlı prosesləri sürətləndirmişdir.

Bu sözləri Fins.az-a açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Eldəniz Əmirov söyləyib.

Onun sözlərinə görə, 1997-ci ildən etibarən Kioto Protokolu çərçivəsində enerji təhlükəsizliyi üzrə şaxələndirmə və inteqrasiya prosesləri başlanıb və hər bir ölkə öz strateji planlarını həyata keçirməkdədir: "Hansı ölkələrin bu işi daha yaxşı həyata keçirəcəyi, gələcəkdə onların enerji təminatında üstünlüyünü müəyyən edəcək".

Enerji Keçidində Lider Ölkələr

Bərpa olunan enerji sahəsində hansı ölkələrin lider olduğu barədə sual yarananda E.Əmirov konkret ad çəkməyin çətin olduğunu bildirir, çünki bu proses müxtəlif formalarda və fərqli göstəricilər üzrə qiymətləndirilir: “Atmosferdə karbon dioksidin azalması və bu sahəyə yatırılan investisiyalar əsas göstəricilərdən sayılır. Məsələn, 2012-2020-ci illər arasında bərpa olunan enerji sahəsinə ən çox sərmayə qoyan ölkə Çin olub; bu dövrdə 700 milyard dollar sərmayə yatırılıb. ABŞ 356 milyard dollarla ikinci, Yaponiya 202 milyard dollarla üçüncü, Almaniya 179 milyard dollarla dördüncü, Britaniya isə 122 milyard dollarla beşinci sırada yer alıb”.

Avropa Ölkələrinin Rolu

E.Əmirovun fikrincə, enerji keçidi prosesində Avropa ölkələri lider mövqedədir: “Bu regionda İsveç və Norveç kimi ölkələr xüsusilə fərqlənir. İsveç, 2005-2030-cu illər arasında istixana qazı emissiyalarını 59% azaltmağı və 2045-ci ildən sıfıra endirməyi hədəfləyir. Norveç isə 2030-cu ilə qədər emissiyalarını yarıbayarı azaltmağı öhdəlik götürüb. Danimarka da bu istiqamətdə əsas oyunçular sırasındadır”.

Çirkləndirici Ölkələr

Ekspert təəssüflənərək bildirib ki, bir sıra ölkələr yüksək çirkləndirici fəaliyyətlə məşğuldurlar: “2019-cu ildə ən çox çirkləndirici ölkələr arasında Çin, ABŞ, Hindistan, Rusiya, Yaponiya, Almaniya, Cənubi Koreya, İran və Səudiyyə Ərəbistanı yer almışdır. Bu ölkələr qlobal miqyasda iqlim dəyişikliyinə mənfi təsir göstərən əsas sənaye ölkələridir”.

E.Əmirov onu da əlavə edib ki, iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə müxtəlif formalarda və müxtəlif indekslər üzrə qiymətləndirilir: “Bu prosesdə, xüsusilə atmosferdə karbon dioksidin həcminin azalması və bərpa olunan enerji mənbələrinə investisiyaların artırılması böyük əhəmiyyət kəsb edir”.

Nəticə

Qlobal enerji keçidi prosesində lider ölkələr iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə mühüm rol oynayırlar. Əsas məqsəd, istixana qazı emissiyalarını azaltmaq və bərpa olunan enerji mənbələrinə keçidi təmin etməkdir. İqtisadçı-ekspert Eldəniz Əmirovun vurğuladığı kimi, bu prosesdə hansı ölkələrin daha uğurlu olması, gələcək enerji təhlükəsizliyinin əsasını təşkil edəcək.

Fuad Mədətov
Fins.az