Bir eksperimentlə başlayacağam.

Aleks Laski (Alex Laskey) kommunal sektor üçün kloud əsaslı proqram təminatı hazırlayan və bu sahədə lider şirkət olan “Opower”in təsisçisidir. Bu qurum öz işlərinin təkmilləşdirmək üçün davranış elmlərindən də istifadə edirlər. Girişi verdim, indi isə qayıdaq mövzumuza.

Bu şirkət kommunal məsələlərdə enerjiyə qənaət edilməsi haqqında bir təcrübə aparır. Aleks Laskinin öz çıxışında qeyd etdiyi kimi iştirakçılara aşağıdakı mesajlar çatdırılır:

- Siz bu ay 54 dollar qənaət edə bilərsiniz.

- Siz planeti qoruya bilərsiniz.

və ya

- Siz yaxşı bir vətəndaş ola bilərsiniz.

Hansı mesaj sizə cəzbedici görünür? Ya da hansı mesajdan sonra enerji istehlakınızı bir daha nəzərdən keçirərsiniz: 1-ci, 2-ci ya 3-cü? Əslində isə bu mesajların heç birinin enerji sərfiyyatına təsiri olmayıb. Bu səbəbdən tədqiqatçılar 4-cü mesajı əlavə ediblər:

-Qonşularınız enerji istehlakında sizdən daha məsuliyyətlidirlər.

Nəticə isə olduqca ürəkaçandır. Bu mesajı eşidənlərin 77%-i evdə kondisionerləri söndürür və nəticədə enerji sərfiyyatında fərq yaranır. Laski düşünür ki, bu layihə vasitəsilə Amerika Birləşmiş Ştatlarında il ərzində 2 terawatts enerji qənaət etmək olar ki, bu da 2 orta ölçülü şəhəri il boyu elektrik ilə təmin etməyə bəs edir.
İlk 3 sual daha çox dəyərlərlə bağlı idi. Əlbəttə, bu dəyərlərə ciddi həssaslığı olanlar onları icra edəcəklər, lakin böyük əksəriyyəti təşkil edən digər insanlar isə (Laskinin də dediyi kimi) qeyd edilən məqamın vacib olduğunu düşünsələr belə, həmin şeyi etmək onlara rahat deyilsə, etməyəcəklər.

4-cü mesaj isə özündə sosial təzyiq daşıyır, bu isə hər zaman güclü vasitədir.

Buradan öyrəndiyimiz əsas şey bir qrup insanın təcrübəsini başqa qrup insanlara təsir etmək üçün istifadə etmək olar. Əlbəttə, hər zaman yaxşı olan istiqamətdə!

Sosial təzyiq qısaca başqa insanların müəyyən situasiyalar üzrə davranışlarını doğru qəbul etməyə yönəlik psixoloji hadisə və ya fenomendir. Bizim xalq olaraq bu anlayış üçün çox məşhur məsəllərimiz də var: “palaza bürün elnən sürün” və “camaatın uşağı” kimi.

Yəqin ki, oxşar elementləri reklamlarda çox görmüsünüz və hətta reklam xoşunuza gəlməsə belə, tez-tez başqalarının təcrübəsini göstərərək özünü reklam edən yuyucu təmizlik məhsullarını marketlərdə axtarmısınız 

Ən çox sosial təzyiq yaradan qruplar adətən ekspertlər, məşhur şəxslər, istifadəçilər, ağıllı dostlar və sertifikasiyadır.

Ekspert görüşləri, influenser marketinq və qiymətləndirmə (“review”) sektorunun bu qədər inkişaf etməsinin, ağızdan-ağıza (“word of mouth”) reklamın effektliliyinin çox yüksək olmasının, sertifikasiyaların artaraq yavaş-yavaş bütün sektorlara daxil olmasının arxasında dayanan psixoloji faktor da məhz budur.

Sosial təzyiq fenomeninin gücündən istifadə edərək hər hansı bir marka, cəmiyyət və hətta dünya üçün çoxlu müsbət nəticələr eldə etmək olar! Bu haqda növbəti yazımda danışacağam.

© Anar Əsgərov