Mərkəzi Bankın 2024-cü ilin ilk yarısı üçün dərc etdiyi Maliyyə Sabitliyi Hesabatı, bank sektorunun mənfəətliliyində müsbət inkişafların baş verdiyini göstərir.

Fins.az xəbər verir ki, hesabat, bankların maliyyə vəziyyətinin gücləndiyini və sektorun gəlir təminatında artım olduğunu təsdiq edir.

Ümumi mənfəət artımı

2024-cü ilin ilk yarısında bank sektorunun xalis mənfəəti, 2023-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 9% artaraq 614 milyon manat olub. Bu artım, sektorun faiz gəlirlərinin 12% (145 milyon manat) artması ilə əlaqəlidir. İlin əvvəlindən bəri ROA göstəricisi 2.5% səviyyəsində sabit qalmışdır, bu da bank sektorunun səmərəliliyinin artdığını göstərir.

Təmərküzləşmə problemi

Hesabatda, sektordakı mənfəətliliyin müəyyən dərəcədə təmərküzləşmiş olduğu qeyd edilir. Bank sektorunun xalis mənfəətinin 68%-i, aktivlərin 63%-ni idarə edən yalnız üç böyük bank tərəfindən təmin edilir. Bu durum, sektorun ümumi maliyyə stabilliyini təmin etməkdə çətinliklər yarada bilər və qeyri-bərabər mənfəət bölüşdürülməsi riskini artırır.

Xərclər və Gəlirlər

Sektorun qeyri-faiz xərcləri artsa da, artan faiz və qeyri-faiz gəlirləri səbəbindən bankların səmərəliliyi yaxşılaşmışdır. Qeyri-faiz xərclərinin xalis məcmu gəlirə nisbəti 50%-ə yüksəlmiş, qeyri-faiz xərclərinin qeyri-faiz gəlirlərinə nisbəti isə 163% olmuşdur. Bu artımın əsas səbəbi, qeyri-faiz gəlirlərinin qeyri-faiz xərclərinin artım sürətindən yüksək olmasıdır.

Haqq və komissiya xərcləri qeyri-faiz xərclərinin artımında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Bu xərclər, nağdsız əməliyyatların və rəqəmsallaşmanın artması ilə yanaşı, bankların təqdim etdiyi keşbek kimi məhsullardan irəliləyib. 2024-cü ilin ilk yarısında haqq və komissiya xərcləri 40% artaraq 122 milyon manat təşkil etmişdir.

Faiz spredi və gəlirlərin strukturuna baxış

Bank sektorunun faiz spredi ilin əvvəlindən bəri 0.1 faiz bəndi artaraq 5.7% olub. Bu artım, faizli aktivlərin gəlirliyinin artması və faizli maliyyələşmə mənbələrinin dəyərinin artması ilə əlaqəlidir. Sektorun faiz gəlirlərinin əsas komponentləri biznes kreditlərindən (53%) və istehlak kreditlərindən (33%) əldə edilir.

2024-cü ilin ilk yarısında sektorun faiz gəlirləri 18% artaraq 2 milyard manat olub. Bu artımın 37%-i biznes kreditlərindən, 33%-i istehlak kreditlərindən, 7%-i ipoteka kreditlərindən və 23%-i digər maliyyə alətlərindən əldə edilən faiz gəlirlərindən ibarətdir.

Depozitlər üzrə faiz xərcləri

Sektorun faiz xərclərinin əsas hissəsini depozitlər üzrə faiz xərcləri təşkil edir. 2024-cü ilin ilk yarısında sektorun faiz xərcləri 36% artaraq 551.9 milyon manat olub. Bu artımın 74%-i depozitlər üzrə faiz xərclərinə aiddir.

Nəticə

Ümumilikdə, 2024-cü ilin ilk yarısı bank sektoru üçün maliyyə göstəriciləri müsbət inkişafları göstərir. Sektorun mənfəətliliyi artmış, faiz gəlirləri yüksəlmiş və maliyyə səmərəliliyi yaxşılaşmışdır. Bununla yanaşı, sektorda mövcud olan təmərküzləşmə və qeyri-faiz xərclərinin artımı müvafiq risklər yarada bilər və bu məsələlərə diqqət yetirilməlidir.